मुरूम,Pimples,Acne
मुरूम म्हणजे काय ?
मुरूम ही एक सामान्य त्वचा स्थिती आहे जी सर्व वयाच्या वेक्तींना होऊ शकते.
चेहरा, मान, पाठ आणि छातीवर पिंपल्स, ब्लॅकहेड्स, व्हाईटहेड्स आणि सिस्ट्स दिसणे हे त्याचे
वैशिष्ट्य आहे.
हार्मोनल बदल, आनुवंशिकता आणि त्वचेद्वारे तेलाचे अतिउत्पादन यांसह अनेक
घटकांच्या संयोगामुळे मुरुमचा त्रास होतो.अतिरिक्त तेल छिद्रे बंद करू शकतात,ज्यामुळे बॅक्टेरियाची वाढ होते,जळजळ होते आणि मुरुम
तयार होतात.
मुरूम सौम्य ते गंभीर पर्यंत असू शकते आणि त्याचा व्यक्तीच्या
आत्मसन्मानावर आणि जीवनाच्या गुणवत्तेवर लक्षणीय परिणाम होऊ शकतो.
जर तुमचा मुरूम कायम असेल किंवा लक्षणीय त्रास होत असेल तर वैद्यकीय उपचार
घेणे महत्वाचे आहे.
जीवनशैलीतील बदल, काउंटर उत्पादने आणि डॉक्टरांनी दिलेली औषधे यांचे संयोजन
मुरुमांवर उपचार करण्यासाठी प्रभावी ठरू शकते.
मुरुमांची कारणे:
तारुण्य(puberty), गर्भधारणा आणि
रजोनिवृत्ती(menopause) दरम्यान हार्मोनल बदल देखील ट्रिगर
करू शकतात. मुरुमांचा
कौटुंबिक इतिहास असलेल्या लोकांमध्ये ही स्थिती विकसित होण्याची शक्यता जास्त
असते.
मुरुम
सामान्यत: तुमच्या चेहऱ्यावर, कपाळावर, छातीवर, पाठीचा वरचा भाग आणि खांद्यावर दिसतात कारण त्वचेच्या या भागात सर्वात
जास्त तेल (सेबेशियस) ग्रंथी असतात.
या
मुख्य कारणांमुळे मुरुम होतात: जास्त तेल (सेबम) उत्पादन,जिवाणू,जळजळ.
इतर
कारणे :
१)
हार्मोन्स :
तारुण्यकाळात जेव्हा मुले आणि मुली दोघांमध्ये
एन्ड्रोजन वाढतात तेव्हा त्वचेखालील सेबेशियस ग्रंथी वाढतात आणि जास्त सेबम किंवा
तेल तयार करतात. जास्त सीबम छिद्राच्या सेल्युलर भिंतींना नुकसान करते आणि
बॅक्टेरियाची वाढ होते. मासिक पाळी, गर्भधारणेदरम्यान आणि तोंडी गर्भनिरोधकांच्या
वापरादरम्यान होणारे बदल सीबमच्या उत्पादनावर परिणाम करतात आणि मुरुम विकसित
होतात.
२)
आनुवंशिकता :
जर
तुमच्या दोन्ही पालकांना मुरूम असेल, तर तुम्हालाही होण्याची शक्यता असते.
३)
तेलावर आधारित सौंदर्य उत्पादने :
मेकअप, मॉइश्चरायझिंग क्रीम, लोशन आणि केसांची उत्पादने ज्यामध्ये खनिज तेल, नारळ आणि कोकोआ बटर आणि सिलिकॉन असतात ते
तुमच्या त्वचेची छिद्रे ब्लॉक करण्यास मदत करू शकतात.
४) तणाव आणि चिंता :
मानसशास्त्रीय आणि भावनिक ताण हा कॉर्टिसॉल आणि
एड्रेनालाईन(adrenaline) या हॉर्मोन्स च्या पातळीवर थेट परिणाम करतो, ज्यामुळे
मुरुमे आणखी वाईट होतात. हे तणाव संप्रेरक तुमच्या तेल ग्रंथींना टेस्टोस्टेरॉन (testosterone) तयार करण्यासाठी उत्तेजित करतात ज्यामुळे तेल उत्पादन वाढते.
५) औषधे :
अँड्रॉजेन्स, कॉर्टिकोस्टिरॉईड्स
(corticosteroids) किंवा लिथियम असलेली औषधे मुरुमेला आणखी वाढ देऊ
शकतात.
६) आहार :
स्निग्ध (चिकट) पदार्थ आणि चॉकलेट खाल्ल्याने मुरुम होतात
असे वाटत असले तरी,
अलीकडील संशोधनात उच्च ग्लायसेमिक,उच्च दुग्ध
आहार आणि मुरुमांमधला थेट संबंध आढळतो. दुग्धजन्य पदार्थ, मिठाई,
तांदूळ, ब्रेड, बटाटे
आणि पास्ता, व्हाईट ब्रेड, कॉर्न
फ्लेक्स, पफ्ड राइस, बटाटा चिप्स,
पांढरे बटाटे किंवा फ्राईज, डोनट्स किंवा इतर
पेस्ट्री, मिल्कशेक यांसारखे शर्करायुक्त पेये आणि पांढरे
तांदूळ यामुळे मुरूम येण्यची जास्त शक्यता
असते. अभ्यासातून मिळालेले निष्कर्ष असे सूचित
करतात की कमी-ग्लायसेमिक आहाराचे पालन केल्याने मुरुमांचे प्रमाण कमी होऊ शकत
७)
पिंपल पॉपिंग :
जेव्हा तुम्ही
मुरुम फोडण्याचा प्रयत्न करता, तेव्हा बॅक्टेरियाच्या संसर्गाला आणखी खाली ढकलणे आणि ते
तुमच्या त्वचेखाली पसरवणे सोपे जाते.यामुळे तुमचे मुरुम वाढून जास्त ब्लॉकिंग,
सूज आणि लालसरपणा येतो. त्यामुळे डाग पडण्याची शक्यताही अधिक असते.
८) तीक्ष्ण सूर्यप्रकाश (सनबर्न) :
सनबर्नमुळे तुमची
त्वचा कोरडी होते,
ज्यामुळे भरपाईसाठी अधिक तेल तयार होते. जास्त तेलामुळे जास्त मुरुम
होतात.
९)
तुमच्या त्वचेवर दबाव :
तुमच्या
चेहर्‍याला वारंवार स्पर्श केल्याने किंवा वारंवार घर्षण केल्याने मुरुमे वाढू
शकतात. सेलफोन, हुडीज, टोपी, हेल्मेट, घट्ट कॉलर आणि तुमच्या स्वतःच्या हातांमुळे घाम आणि बॅक्टेरिया तुमच्या
त्वचेवर अडकतात, छिद्रे अडकतात आणि मुरुम तयार होतात.
मुरुमांची लक्षणे :
१.त्वचेचे अडथळे क्रस्टिंग
२.गळू : मोठ्या, वेदनादायक, पूने
भरलेले उद्रेक जे त्वचेखाली खोलवर असतात.
३. पापुद्रे
(लहान लाल अडथळे).
४.
पुस्ट्युल्स
(पांढरे किंवा पिवळे पुस असलेले लहान लाल अडथळे).
५.
त्वचेच्या
आजूबाजूला लालसरपणा येतो.
६. त्वचेवर
डाग येणे.
७. व्हाईटहेड्स
जे त्वचेने झाकलेले नाहीत.
८.
ब्लॅकहेड्स.
९.
लाल, सूजलेल्या त्वचेचा उद्रेक जो
पू ने भरलेला असतो.
१०. या लक्षणांव्यतिरिक्त, मुरूम असलेल्या काही लोकांना खाज सुटणे,
जळजळ होणे आणि वेदना होऊ शकतात.
मुरुमांवर उपचार:
१)
साफ करणे:
दिवसातून दोनदा आपला चेहरा हलक्या क्लिंझरने धुवा. कठोर साबण वापरणे टाळा कारण ते
तुमच्या त्वचेला त्रास देऊ शकतात आणि मुरुम आणखी वाढवू शकतात
२)
उत्पादनांचा वापर : बाजारात विविध उत्पादने उपलब्ध आहेत ज्यात बेंझॉयल पेरोक्साइड, सॅलिसिलिक ऍसिड किंवा अल्फा हायड्रॉक्सी
ऍसिड
सारखे घटक असतात जे मुरुमांची वाढ कमी करण्यास मदत करतात.
३)
टॉपिकल क्रीम्स : रेटिनॉइड्स, अँटीबायोटिक्स घटक असलेली टॉपिकल क्रीम्स छिद्रांना अनब्लॉक
करण्यात आणि जळजळ कमी करण्यात मदत करू शकतात.
४) पिळणे टाळा : पिंपल्स पिळल्यामुळे चट्टे येऊ शकतात किंवा
मुरुम आणखी वाढू शकतात.
५) निरोगी आहार : संतुलित आणि पौष्टिक आहार घेतल्याने तुमच्या
त्वचेचे आरोग्य सुधारण्यास मदत होते आणि मुरुमांचा धोका कमी होतो.
६)
तणाव कमी करा : तणावामुळे मुरुमे होऊ शकतात, म्हणून ते व्यवस्थापित करण्याचे मार्ग शोधणे
महत्त्वाचे आहे. व्यायाम, ध्यानधारणा आणि पुरेशी झोप यामुळे तणावाची पातळी कमी
होण्यास मदत होते.
७) त्वचारोगतज्ज्ञांची मदत घ्या: जर तुमचा मुरूम तीव्र किंवा सतत होत असेल तर, त्वचारोगतज्ज्ञांचा सल्ला घेणे
चांगले.
८) बर्फाचा वापर: बर्फामधे लालसरपणा कमी करण्याची क्षमता असते, बर्फामुळे निर्माण होणाऱ्या अल्पकालीन सुन्न
प्रभावामुळे सिस्टिक आणि नोड्युलर मुरुमांसह उद्भवणार्‍या वेदनांवर देखील उपचार
होतो.
टिप्स :
त्वचेची काळजी घेण्याच्या सवयी ज्यामुळे मुरुम दूर होतात :
१)
तुमची त्वचा स्वच्छ ठेवा: तुमचा चेहरा दिवसातून दोनदा आणि घाम आल्यानंतर
हळूवारपणे धुवा. सौम्य,
क्लीन्सर निवडा. ते तुमच्या बोटांनी लावा, कारण
वॉश क्लॉथ, स्पंज आणि इतर साधनांनी स्क्रब केल्याने तुमच्या
त्वचेला त्रास होऊ शकतो.
२)
नियमितपणे शैम्पू करा: तुमच्या केसांच्या तेलामुळे तुमच्या कपाळावर
मुरुम येऊ शकतात. तुमचे केस तेलकट असल्यास, तुम्ही आता करता त्यापेक्षा जास्त वेळा
शॅम्पू करा आणि तुमचे केस तुमच्या चेहऱ्यापासून दूर ठेवा
३)
जास्त पाणी पिणे मुरुम किंवा मुरुमांपासून बचाव करते : अधिक पाणी पिल्याने, आपण हे सुनिश्चित करतो की
आपल्याला गंभीर मुरुम आणि मुरुमांचा त्रास होणार नाही. तुमची त्वचा जेवढी जास्त
हायड्रेटेड असेल तेवढी तुमचे छिद्र कमी होतील.
४)
सूर्यप्रकाश आणि टॅनिंग बेडपासून दूर राहा: त्वचेच्या कर्करोगाचा धोका वाढण्याबरोबरच, टॅनिंगमुळे तुमच्या त्वचेचे
नुकसान होते आणि मुरुमे अजून जास्त होऊ शकतात. मुरुमांची काही औषधे तुमची त्वचा
सूर्य आणि टॅनिंग बेडच्या अतिनील किरणांना अत्यंत संवेदनशील बनवू शकतात.
५)
हात दूर ठेवा : दिवसभर आपल्या चेहऱ्याला स्पर्श केल्याने मुरूम उठू
शकते. तुमचा मुरुमांना भुरळ घालणारे,पिळून टाकणारे असू शकतात, असे केल्याने तुमचा मुरुम अधिक काळ साफ होईल आणि डाग आणि काळे डाग होण्याचा धोका वाढेल.
केल्यानंतर तुम्हाला मुरूम दिसत असल्यास, त्वचारोग तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या. ते मुरुमांवर
योग्य उपचार करू शकतात, नवीन मुरूम तयार होण्यापासून रोखू
शकतात आणि चट्टे होण्याची शक्यता कमी करू शकतात.