मेसोथेलियोमा – Mesothelioma cancer. 

मेसोथेलियोमा
म्हणजे काय ?

 

मेसोथेलिओमा हा कॅन्सरचा एक दुर्मिळ आणि आक्रमक प्रकार आहे जो मेसोथेलियमवर
परिणाम करतो,

मेसोथेलियोमा हा सर्वात सामान्य प्रकार आहे, जो सहसा लंग्सवरती परिणाम करतो.

हा कॅन्सर प्रामुख्याने एस्बेस्टोसच्या संपर्कात आल्याने होतो.

 

मेसोथेलियोमाची कारणे
:

 

एस्बेस्टोस (asbestos) हे मेसोथेलियोमाचे प्राथमिक कारण आहे. जेव्हा
एस्बेस्टॉस फायबर इनहेल केले जातात तेव्हा ते मेसोथेलियममध्ये जमा होऊ शकतात,ज्यामुळे जळजळ होऊ शकते आणि डाग पडू शकतात.

यामुळे अखेरीस मेसोथेलियोमा होऊ शकतो.एस्बेस्टोस एक्सपोजर व्यतिरिक्त,रेडिएशन एक्सपोजर आणि अनुवांशिक
पूर्वस्थिती हे ही कारणे आहेत.

 

मेसोथेलियोमाचे
प्रकार :

मेसोथेलियोमाचे चार मुख्य प्रकार आहेत, प्रत्येक प्रकार शरीराच्या वेगवेगळ्या
भागावर परिणाम करतो.

 

 

१) प्लूरल मेसोथेलियोमा :

 

प्लूरल मेसोथेलियोमा श्वसन रोग जसे की न्यूमोनिया किंवा फ्लूची कॉपी करू
शकते. हा प्रकार लंग्सच्या लायनिंग वरती परिणाम करतो आणि हा मेसोथेलियोमाचा सर्वात
सामान्य प्रकार आहे.

 

प्लूरल मेसोथेलियोमाची सामान्य लक्षणे :

 

•
छातीत दुखणे

•
धाप लागणे

•
कोरडा खोकला

•
वजन कमी होणे

•
थकवा

•
कर्कशपणा

•
गिळण्यात अडचण

•
छातीचा विस्तार कमी होणे (श्वास घेण्यास त्रास होणे)

•
ताप

•
स्नायू कमकुवत होणे

•
चेहरा आणि हातांना सूज येणे

 

२) पेरिटोनियल मेसोथेलियोमा :

हा प्रकार पोटाच्या लायनिंग वरती परिणाम करतो आणि हा मेसोथेलियोमाचा दुसरा
सर्वात सामान्य प्रकार आहे. हा इरिटेबल बोवेल सिंड्रोम किंवा फायब्रॉइड्स सारख्या
पेल्विक विकारांचे कॉपी असू शकतो.

 

पेरिटोनियल मेसोथेलियोमा ची सामान्य लक्षणे :

 

•
पोटदुखी

•
ओटीपोटात सूज

•
ओटीपोटात द्रव जमा होणे (ascites)

•
वजन कमी होणे

•
मळमळ आणि उलटी

•
बद्धकोष्ठता (Constipation)

•
भूक न लागणे

 

३) पेरीकार्डियल मेसोथेलियोमा :

 

हा प्रकार हृदयाच्या लायनिंग वरती परिणाम करतो आणि हा दुर्मिळ आहे. हा या कॅन्सरच्या
दुर्मिळ प्रकारांपैकी एक आहे.

 

पेरीकार्डियल मेसोथेलियोमा ची सामान्य लक्षणे :

 

•
श्वास घेण्यास त्रास होणे (श्वासोच्छवास)

•
छाती दुखणे

•
धाप लागणे

•
हृदयाची धडधड किंवा अनियमित हृदयाचा ठोका (अतालता)

 

४) टेस्टिक्युलर मेसोथेलियोमा :

 

टेस्टिक्युलर मेसोथेलियोमा हा प्रकार अंडकोषांच्या (testicles) लायनिंग वरती परिणाम
करतो आणि हा दुर्मिळ देखील आहे.

 

टेस्टिक्युलर मेसोथेलियोमा ची सामान्य लक्षणे :

 

•
हायड्रोसेल (अंडकोशातील द्रव)

•
टेस्टिक्युलर वेदना

•
सुजलेल्या वृषण (Testes)

 

मेसोथेलियोमाची
लक्षणे :

 

स्टेज १ ते स्टेज ४ मेसोथेलियोमाची लक्षणे वेगळी असतात.ती ट्यूमरच्या आकारावर
आणि प्रसारावर अवलंबून असतात.यामुळे कॅन्सरची स्टेज देखील निश्चित होते.

      

                

अर्लि-स्टेज मेसोथेलियोमा लक्षणे :
स्टेज १  आणि स्टेज २

 

•
कोरडा खोकला किंवा घरघर

•
धाप लागणे

•
श्वास घेण्यास त्रास होणे

•
छातीत किंवा पोटात दुखणे

•
द्रव जमा होणे (Pleural effusion), ज्यामुळे
वेदना वाढणे आणि श्वास घेण्यास त्रास होतो

 

 

लेट-स्टेज मेसोथेलियोमा लक्षणे :
स्टेज ३ आणि स्टेज ४

 

•
वाढलेली आणि अधिक सतत वेदना

•
अशक्तपणा आणि थकवा

•
वजन कमी होणे

•
भूक न लागणे

•
श्वसनासंबंधी गुंतागुंत

•
गिळण्यात अडचण

•
आतड्यात अडथळा

 

ताप आणि रात्री घाम येणे,हे कॅन्सरच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात
असामान्य आहे. निदान झाल्यावर १० % पेक्षा कमी मेसोथेलियोमा
रुग्णांना ताप किंवा रात्री घाम येतो.

मेसोथेलियोमाच्या अंतिम टप्प्यात, जेव्हा कॅन्सर संपूर्ण शरीरात पसरू लागतो
तेव्हा ही लक्षणे अधिक सामान्य असतात. ताप हे शरीर कॅन्सरच्या पेशींशी लढत
असल्याचे लक्षण असू शकते आणि शस्त्रक्रिया, केमोथेरपी आणि
इम्युनोथेरपी यांसारख्या कॅन्सरच्या उपचारांचा देखील हा एक सामान्य साइडइफेक्ट असू
शकतो.ताप हे इन्फेकशन चे लक्षण देखील असू शकते.

 

 

मेसोथेलियोमाचे
निदान :

 

मेसोथेलियोमाचे निदान करणे आव्हानात्मक असू शकते कारण त्याची लक्षणे बहुतेक
वेळा विशिष्ट किंवा वेगळी नसतात.

 

याव्यतिरिक्त, हा आजार विकसित होण्यास अनेक दशके लागतात आणि
एस्बेस्टोसच्या संपर्कात येईपर्यंत लक्षणे दिसू शकत नाहीत.

 

१) मेडिकल हिस्टरी आणि शारीरिक तपासणी :

मेडिकल हिस्टरी बद्दल आणि तुम्हाला जाणवत असलेल्या कोणत्याही लक्षणांबद्दल विचारले
जाते, शारीरिक तपासणी देखील केली जाऊ शकते.

 

२) इमेजिंग टेस्ट :

इमेजिंग टेस्ट,जसे की एक्स-रे, सीटी स्कॅन आणि
एमआरआय स्कॅन, ट्यूमरची उपस्थिती शोधण्यात आणि आजाराची
व्याप्ती निर्धारित करण्यात मदत करू शकतात.कॅन्सर शरीराच्या इतर भागांमध्ये पसरला
आहे की नाही हे निर्धारित करण्यासाठी पीईटी (Pet Scan)
स्कॅनचा देखील वापर केला जाऊ शकतो.

 

३) बायोप्सी :

बायोप्सी ही एक प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये प्रभावित भागातून टिशू चा नमुना
घेतला जातो आणि कर्करोग आहे की नाही हे निर्धारित करण्यासाठी सूक्ष्मदर्शकाखाली
तपासले जाते.

मेसोथेलियोमाचे निदान करण्यासाठी अनेक प्रकारचे बायोप्सी वापरल्या जाऊ
शकतात,

 

४) फाइन नीडल एस्पिरेशन (FNA) :

प्रभावित भागातून टिशू चे नमुने काढण्यासाठी एक लहान सुई वापरली जाते.

 

५) थोरॅकोस्कोपी किंवा प्ल्युरोस्कोपी
:

छातीत किंवा पोटाच्या पोकळीत कॅमेरा असलेली एक पातळ,लवचिक ट्यूब घातली जाते
ज्यामुळे डॉक्टरांना प्रभावित भागाची कल्पना येते आणि टिशूचा नमुना काढता येतो.

 

६) लॅपरोस्कोपी :

थोराकोस्कोपी सारखीच प्रक्रिया, परंतु नलिका छातीऐवजी ओटीपोटात घातली जाते.

 

७) ओपन सर्जिकल बायोप्सी :

काही प्रकरणांमध्ये, टिशूचे नमुने मिळविण्यासाठी सर्जरी आवश्यक
असू शकते.

 

८) लॅब टेस्ट :

मेसोथेलिन किंवा ऑस्टिओपॉन्टीन सारख्या मेसोथेलियोमाचे मार्कर शोधण्यासाठी ब्लड
टेस्ट चा वापर केला जाऊ शकतो.

 

 

मेसोथेलियोमा उपचार
:

 

मेसोथेलियोमासाठी उपचार पर्याय कॅन्सरच्या प्रकार आणि स्टेजवर तसेच
रुग्णाच्या एकूण आरोग्यावर अवलंबून असतात.

 

काही सामान्य उपचार :

 

१) शस्त्रक्रिया :

यात प्रभावित टिशू चा भाग किंवा तो पूर्ण काढून टाकला जातो.

 

२) रेडिएशन थेरपी :

यामध्ये कॅन्सरच्या पेशी मारण्यासाठी उच्च-ऊर्जा रेडिएशन वापरली जाते.

 

३) केमोथेरपी :

यामध्ये कॅन्सरच्या पेशी मारण्यासाठी औषधांचा वापर केला जातो.

 

४) इम्युनोथेरपी :

यामध्ये कॅन्सरशी लढण्यासाठी शरीराच्या रोगप्रतिकारक शक्तीचा वापरकेला जातो.

  

           

५) पेलीटेटीव केअर :

लास्ट स्टेज मेसोथेलियोमा असलेल्या रुग्णांसाठी लक्षणे कमी करण्यास आणि वेदना
कमी करण्यास मदत करते.

 

 

मेसोथेलियोमा
प्रतिबंध :

 

मेसोथेलियोमा टाळण्यासाठी सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे एस्बेस्टोस
शी संपर्क टाळणे.

 

•
मास्क आणि रेस्पिरेटर यांसारखे संरक्षणात्मक कपडे आणि उपकरणे घाला.

•
धूळ दाबण्याच्या पद्धती वापरा.

•
तुमच्या कपड्यांवर किंवा शूजवर एस्बेस्टोस चे फायबर घरी आणणे टाळा.

•
एस्बेस्टोसशी संबंधित सर्व सुरक्षा मार्गदर्शक तत्त्वे आणि नियमांचे
पालन करा

 

मेसोथेलियोमा FAQ’s :

 

प्रश्न : मला मेसोथेलियोमा आहे असे वाटल्यास मी काय
करावे ?

उत्तर : तुम्हाला मेसोथेलियोमा असल्याची शंका असल्यास, योग्य मेसोथेलियोमा तज्ञांचा
सल्ला घेणे हा सर्वोत्तम मार्ग आहे. या तज्ञांना या त्याचे निदान, उपचार आणि व्यवस्थापन करण्याचा अनेक वर्षांचा अनुभव असतो.

 

प्रश्न :मेसोथेलियोमाची लक्षणे कधी सुरू होतात ?

उत्तर : मेसोथेलियोमाची लक्षणे दिसण्यासाठी १० ते ५० वर्षे लागू
शकतात.

 

प्रश्न :लंग्स मेसोथेलियोमाची सर्वात सामान्य लक्षणे
कोणती आहेत ?

उत्तर : लंग्स मेसोथेलियोमाच्या लक्षणांमध्ये खोकला, छातीत दुखणे, श्वास लागणे, थकवा आणि अनपेक्षित वजन कमी होणे यांचा
समावेश होतो. मेसोथेलियोमाची चिन्हे अनेक सामान्य आजारासारखी असतात.

 

 

सारांश :

मेसोथेलियोमा हा एक दुर्मिळ परंतु गंभीर कॅन्सर आहे जो प्रामुख्याने एस्बेस्टोसच्या
संपर्कात आल्याने होतो. तुम्ही अशा उद्योगात काम करत असाल जिथे एस्बेस्टोसचा
संसर्ग शक्य असेल,
तर स्वतःचे संरक्षण करण्यासाठी पावले उचला आणि सर्व सुरक्षा
मार्गदर्शक तत्त्वे आणि नियमांचे पालन करा.

जर तुम्हाला वाटत असेल की तुम्हाला एस्बेस्टोसचा संसर्ग झाला असेल आणि
तुम्हाला मेसोथेलियोमाची लक्षणे जाणवत असतील तर ताबडतोब वैद्यकीय मदत घ्या. लवकर
निदान आणि उपचार या आक्रमक कॅन्सरचे परिणाम सुधारू शकतात.