स्तन
दुखणे : कशामुळे स्तन दुखतात | स्तनदुखीचे निदान | स्तन दुखणे उपचार

स्तन दुखणे, ज्याला मास्टॅल्जिया (Mastalgia) देखील म्हणतात, हे एक सामान्य लक्षण आहे अनेक स्त्रियांना
त्यांच्या आयुष्यात कधीतरी प्रभावित करते.

 

 

स्तन दुखणे कशामुळे होते ?

 

स्तन दुखीचा अनुभव कोणालाही येऊ शकतो, परंतु इस्ट्रोजेन आणि
प्रोजेस्टेरॉन यासारख्या स्त्री सेक्स हार्मोन असलेल्यामध्ये हे अधिक सामान्य आहे.

हे हॉर्मोन्स स्तनाच्या टिशू
संरचनेत आणि आकाराच्या चढउतारात मोठी भूमिका बजावतात. गर्भधारणेसारख्या
महत्त्वाच्या हॉरमोनल बदलांमध्ये आणि स्तनपान करताना, स्तन दुखणे कि अपेक्षित असते.

 

या ब्लॉग पोस्टमध्ये, स्तनदुखीची काळजी केव्हा करावी आणि तुम्हाला ते जाणवल्यास कोणती पावले उचलावीत
याविषयी आम्ही चर्चा करू, यासह स्तनदुखीचे निदान आणि
उपचार पाहू.

 

स्तनदुखीचे
बहुतेक प्रकार दोन श्रेणींमध्ये बसतात :

 

सायकलिक आणि नॉन–सायकलिक स्तन वेदना.

 

१) सायकलिक स्तन
दुखणे :

 

हे तुमच्या मासिक पाळीशी
निगडीत असते आणि काही प्रमाणात हार्मोन बदलांमुळे होते असे मानले जाते.

यामध्ये सायकलच्या वेगवेगळ्या टप्प्यांवर
वेदना होऊ शकतात.

स्तन दुखणे हे सायकलच्या सुरूवातीस
किंवा ओव्हुलेशन दरम्यान सर्वात सामान्य आहे.

सायकलिक स्तन दुखणे काही व्यक्तींसाठी
क्वचितच लक्षात येते आणि काहीसाठी ती त्रासदायक असते.

ही वेदना फक्त एका
स्तनामध्ये किंवा दुसर्‍या स्तनामध्ये देखील जाणवू शकते.

ही बहुतेक वेळा काखेजवळ
सुरू होणारी रेडिएटिंग वेदना असते.

 

 

२) नॉनसायक्लिक स्तन दुखणे :

 

ही कधीही होऊ शकते आणि ही
तुमच्या मासिक पाळीशी संबंधित नाही.

या प्रकारची वेदना खूपच
असामान्य आहे.

ही वेदना सर्व प्रकारच्या
गोष्टींमुळे होऊ शकते, जसे की आघात, स्तनाच्या टिशूणा दुखापत किंवा संधिवात वेदना
यामुळे.

यामध्ये वेदनांचे प्रकार
बदलू शकतात, परंतु ही सहसा सतत वेदना
असते जी स्तनाच्या एका विशिष्ट भागात जाणवते.तसेच ती तीक्ष्ण, निस्तेज किंवा रेडिएटिंग असू शकते.

 

 

स्तनदुखीची कारणे :

 

स्तनदुखीच्या चक्रीय आणि नॉनसायक्लिक
कारणांमध्ये खालील गोष्टींचा समावेश होतो :

 

• ट्रॉम्याटिक इंजूरी.

• काही औषधे जसे की
गर्भनिरोधक किंवा एंटि-डीप्रेसंट.

• स्तनदाह किंवा स्तनाचा अबसेस
यांसारखे.

• गर्भधारणा.

• रजोनिवृत्ती. (Menopause)

• स्तनपान.

• खराब फिटिंग ब्रा किंवा
व्यायामामुळे.

• बरगडीमध्ये जखम.

• स्नायू दुखणे.

• इनफ्लामेशन.

• गाठ.

• फायब्रोटिक टिशू.

• स्तनाचा कॅन्सर.

 

स्तनदुखीची अनेक
संभाव्य कारणे आहेत जी आम्ही खाली थोडक्यात👇 :

 

१) हारमोनल बदल :

हॉर्मोन्सच्या पातळीतील
चढउतार, विशेषत: इस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टेरॉन, यामुळे स्तन वेदना होऊ शकतात.मासिक पाळी, गर्भधारणा आणि रजोनिवृत्ती दरम्यान हे सामान्य
आहे.

 

२) स्तनपान :

स्तनपान केल्याने स्तन
दुखणे आणि वेदना होऊ शकते, विशेषतः
नर्सिंगच्या पहिल्या काही आठवड्यांमध्ये.

 

३) दुखापत किंवा आघात :

स्तनाला दुखापत किंवा
आघात, जसे की जखम किंवा ताण, यामुळे वेदना होऊ शकते.

 

४) फायब्रोसिस्टिक स्तन बदल :

फायब्रोसिस्टिक स्तन बदल, ज्यामुळे वेदना आणि कोमलता येते.

 

५) ब्रेस्ट सिस्ट्स :

ब्रेस्ट सिस्ट हे स्तनाच्या
टिशूमध्ये विकसित होऊ शकतात, ज्यामुळे वेदना
आणि अस्वस्थता येते.

 

६) स्तनदाह :

स्तनदाह हा स्तनाचा
संसर्ग आहे ज्यामुळे वेदना, लालसरपणा आणि सूज
येऊ शकते.

 

७) स्तनाचा कर्करोग :

स्तनाचा कर्करोग हा
सामान्यत: स्तनाच्या दुखण्याशी संबंधित नसला तरी, स्तनाच्या
कर्करोगामुळे स्तनामध्ये वेदना किंवा अस्वस्थता होण्याची शक्यता असते.

 

हे
लक्षात घेणे महत्वाचे आहे की स्तन दुखणे हे एक लक्षण असू शकते.

इतर
वैद्यकीय परिस्थिती, त्यामुळे तुम्हाला स्तन दुखणे किंवा अस्वस्थता येत असल्यास
डॉक्टरांशी बोलणे महत्त्वाचे आहे.

 

 

स्तनदुखीबद्दल तुम्ही डॉक्टरांशी कधी संपर्क साधावा ?

 

स्तनदुखीची बहुतेक कारणे
वेळ, औषधे किंवा जीवनशैलीतील बदलांनी स्वतःहून निघून जातात.

तथापि, तुम्हाला खालीलपैकी कोणतीही लक्षणे जाणवत
असल्यास, निदानासाठी डॉक्टरांशी भेटणे गरजेचे असू शकते :

 

• ताप.

• स्तनाग्रातून स्त्राव.

• वेदना अचानक वाढणे किंवा
वेदना बदलणे.

• वेदनादायक गाठ.

• डिसकलरायसेशन किंवा
त्वचेत बदल.

• एका विशिष्ट भागात वेदना.

 

स्तनदुखीचे निदान :

 

स्तनदुखीच्या निदानामध्ये
सामान्यत: मेडिकल हिस्ट्री, शारीरिक तपासणी
आणि डायग्नोस्टिक टेस्ट यांचा समावेश असतो.

 

या टेस्टमध्ये स्तनाच्या टिशू
मधील कोणत्याही विकृती किंवा बदलांचे मूल्यांकन करण्यासाठी मेमोग्राम, अल्ट्रासाऊंड किंवा स्तन एमआरआय असू शकतात.

सिस्ट किंवा इतर
असामान्यता आढळल्यास, ते कर्करोगजन्य आहे की
सौम्य आहे हे निर्धारित करण्यासाठी बायोप्सीची केली जाऊ शकते.

 

 

स्तन वेदनापासून आराम : 

 

स्तनातील वेदना
कमी करण्यासाठी आपण काय करू शकतो ?

तुमच्या स्तनदुखीचा उपचार
कारणावर अवलंबून असतो, बहुतेक वेळा स्तन दुखणे
औषधे किंवा जीवनशैलीतील बदलांसह कमी केले जाऊ शकते.

 

काही सामान्य टिप्स आहेत ज्या काही आराम देऊ
शकतात :

 

१) सपोर्टिव्ह ब्रा घाला :

चांगली फिट असलेली ब्रा
आधार देऊ शकते आणि स्तनाची हालचाल कमी करू शकते, ज्यामुळे वेदना
कमी होण्यास मदत होते.

 

२) उष्णता किंवा थंड :

तुमच्या स्तनांना उष्णता
किंवा थंडी लावल्याने वेदना कमी होण्यास मदत होते. तुम्ही हीटिंग पॅड, उबदार कॉम्प्रेस वापरू शकता किंवा उबदार शॉवर घेऊ
शकता.

तुम्ही थंड पॅक (Ice pack), टॉवेलमध्ये गुंडाळलेली बर्फाची पिशवी वापरू
शकता किंवा थंड शॉवर घेऊ शकता.

 

३) वेदना कमी करणारी औषधे घ्या :

ओव्हर-द-काउंटर वेदना कमी
करणारी औषधे जसे की अॅसिटामिनोफेन (Acetaminophen) किंवा आयबुप्रोफेन (Ibuprofen) स्तनाच्या वेदना
कमी करण्यास मदत करू शकतात.

 

४) कॅफीन आणि मिठाचे सेवन कमी करा :

काही स्त्रियांनामध्ये आढळून
येते की कॅफिन आणि मीठाचे सेवन कमी केल्याने स्तनदुखीपासून आराम मिळतो.

 

५) विश्रांती तंत्राचा सराव करा :

तणावामुळे स्तन दुखणे
वाढू शकते. दीर्घ श्वासोच्छ्वास, ध्यान किंवा
योगासने विश्रांतीची तंत्रे तणाव कमी करण्यास आणि स्तन वेदना कमी करण्यास मदत करू
शकतात.

 

 

FAQ’s :

 

प्रश्न : स्तनदुखीची सर्वात सामान्य कारणे कोणती आहेत ?

उत्तर : मासिक पाळी किंवा रजोनिवृत्ती दरम्यान
हार्मोनल बदल, गर्भधारणा, स्तनपान, काही औषधे, स्तनाला दुखापत किंवा आघात आणि फायब्रोसिस्टिक
स्तनातील बदल यांसह स्तनदुखीची अनेक सामान्य कारणे असू शकतात.

 

प्रश्न : मी स्तनाच्या दुखण्याबद्दल कधी काळजी करावी ?

उत्तर : स्तन दुखणे हे सहसा चिंतेचे कारण नसते, परंतु काही चिन्हे अधिक गंभीर समस्या दर्शवू
शकतात.

जर तुमच्या स्तनामध्ये
वेदना तीव्र किंवा सतत होत असेल, तुम्हाला तुमच्या
स्तनामध्ये सिस्ट किंवा घट्टपणा दिसल्यास, तुमच्या
स्तनाग्रातून स्त्राव होत असल्यास किंवा तुमच्या स्तनाग्रांमध्ये बदल होत असल्यास, किंवा तुम्हाला ताप किंवा संसर्गाची इतर लक्षणे
असल्यास डॉक्टरांना भेटणे गरजेचे आहे.

 

प्रश्न : स्तनदुखीचे निदान कसे केले जाते ?

उत्तर : डॉक्टर,स्तनदुखीच्या कारणाचे निदान करण्यासाठी
मॅमोग्राम, अल्ट्रासाऊंड किंवा MRI सारख्या इमेजिंन टेस्ट.ते तुमची हॉरमोन ची पातळी
तपासण्यासाठी रक्त तपासणी देखील करू शकतात.

 

 

प्रश्न : स्तनदुखीचा उपचार कसा केला जातो ?

उत्तर : स्तनदुखीचा उपचार हा मूळ कारणावर अवलंबून
असेल. डॉक्टर वेदना कमी करणारी औषधे किंवा हार्मोन थेरपी, जीवनशैलीतील बदल जसे की कॅफीन किंवा मिठाचे
सेवन कमी करणे किंवा सुसज्ज सपोर्टिव्ह ब्रा घालणे यासारख्या औषधांची शिफारस करू
शकतात.काही प्रकरणांमध्ये, शस्त्रक्रिया
आवश्यक असू शकते