अॅनिमिया म्हणजे काय ?
अॅनिमिया ही एक मेडिकल कंडिशन आहे ज्यामध्ये लाल रक्तपेशींची कमतरता किंवा हिमोग्लोबिनचे प्रमाण कमी होते, लाल रक्तपेशींमधील प्रथिने जे फुफ्फुसातून शरीराच्या टिशूनमध्ये ऑक्सिजन वाहून नेतात. ऑक्सिजन वाहून नेण्याच्या क्षमतेच्या या कमतरतेमुळे थकवा, अशक्तपणा आणि फिकटपणा यासारखी लक्षणे तसेच योग्यरित्या व्यवस्थापित न केल्यास संभाव्य धोका होऊ शकतो.
गरोदरपणात लोहाच्या कमतरतेच्या अनेमियाची चिन्हे आणि लक्षणे :
थकवा : पुरेशी विश्रांती घेऊनही असामान्यपणे थकवा किंवा अशक्तपणा जाणवणे.
फिकट त्वचा : रक्ताची ऑक्सिजन वाहून नेण्याची क्षमता कमी झाल्यामुळे त्वचा, ओठ आणि नखे फिकट दिसू शकतात.
श्वासोच्छवासाचा त्रास : श्वास घेण्यात अडचण येते.
जलद हृदयाचा ठोका : कमी झालेल्या ऑक्सिजनच्या पातळीची भरपाई करण्यासाठी हृदय गती वाढते.
चक्कर येणे : अनेकदा उठल्यावर चक्कर येणे.
थंड हात आणि पाय : खराब रक्ताभिसरणामुळे अंगावर थंडीची संवेदना होऊ शकते.
अशक्तपणा : स्नायूमध्ये कमकुवतपणा आणि उर्जेची कमतरता.
डोकेदुखी : मेंदूला ऑक्सिजनचा पुरवठा कमी झाल्यामुळे सतत डोकेदुखी.
लक्ष केंद्रित करण्यात अडचण : कमी संज्ञानात्मक कार्य आणि लक्ष केंद्रित करण्यात अडचण.
ठिसूळ नखे : नखे ठिसूळ होतात आणि तुटण्याची अधिक शक्यता असते.
गर्भधारणेदरम्यान लोहाच्या कमतरतेसाठी प्रतिबंधात्मक उपाय :
संतुलित आहार :
पातळ मांस, कुक्कुटपालन, मासे, सोयाबीन, मसूर, टोफू आणि मजबूत तृणधान्ये यासारखे लोहयुक्त पदार्थ खा.
व्हिटॅमिन सीचे सेवन :
लोहाचे शोषण वाढविण्यासाठी व्हिटॅमिन सी (लिंबूवर्गीय फळे, भोपळी मिरची) च्या स्त्रोतांसह लोहयुक्त पदार्थ जोडा.
सप्लिमेंट्स :
जर आहारातील प्रमाण अपुरे असेल तर आयर्न सप्लिमेंट्सबाबत तुमच्या डॉक्टरांच्या सल्ल्याचे अनुसरण करा.
आयर्नमध्ये अन्न शिजवा :
कास्ट आयर्न कुकवेअरमध्ये आम्लयुक्त पदार्थ शिजवल्याने तुमच्या जेवणातील लोहाचे प्रमाण वाढू शकते.
चहा आणि कॉफी मर्यादित करा :
या पेयांमध्ये लोह शोषणात अडथळा आणणारी संयुगे असतात.
काळजी :
लोहाच्या पातळीचे निरीक्षण करण्यासाठी आणि वैद्यकीय मार्गदर्शन प्राप्त करण्यासाठी नियमित तपासणी करत रहा.
ओव्हर–डोजिंग टाळा :
वैद्यकीय मार्गदर्शनाशिवाय जास्त प्रमाणात लोह सप्लिमेंट घेऊ नका, कारण जास्त डोस घेतल्यास परिणाम होऊ शकतात.
हायड्रेशन :
निरोगी रक्ताचे प्रमाण आणि रक्ताभिसरणासाठी पुरेसे पाणी प्या.
विश्रांती :
तुमच्या शरीराला पुनर्प्राप्त करण्यात आणि निरोगी रक्त पेशी तयार करण्यात मदत करण्यासाठी पुरेशी झोप आणि विश्रांती सुनिश्चित करा.
तुमच्या आहारात कोणतेही महत्त्वपूर्ण बदल करण्यापूर्वी किंवा विशेषत: गर्भधारणेदरम्यान पूरक आहार घेण्यापूर्वी तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे हे लक्षात ठेवा.
गर्भधारणेदरम्यान अनेमिया चे निदान करण्याचे महत्त्व :
आईचे आरोग्य :
अनेमियाचे वेळेवर निदान गर्भवती महिलेचे संपूर्ण आरोग्य आणि कल्याण सुनिश्चित करण्यास मदत करते.
गर्भाचा विकास :
अनेमिया विकसनशील गर्भाच्या ऑक्सिजन पुरवठ्यावर परिणाम करू शकतो, ज्यामुळे संभाव्य गुंतागुंत होऊ शकते.
मुदतपूर्व जन्म रोखणे (Preventing Preterm Birth) :
अॅनिमियाला संबोधित केल्याने मुदतपूर्व जन्माचा धोका कमी होतो, जो बाळाच्या आरोग्याच्या विविध आव्हानांशी संबंधित आहे.
मातेचा थकवा कमी करणे :
अनेमिया चा उपचार केल्याने गर्भधारणेदरम्यान सामान्यतः जाणवणारा थकवा आणि अशक्तपणा कमी होण्यास मदत होते.
इष्टतम ऑक्सिजन पुरवठा :
अनेमिया चे निदान केल्याने आई आणि गर्भ दोघांनाही पुरेसा ऑक्सिजन मिळतो, निरोगी वाढीस मदत होते.
मातृसंसर्ग रोखणे :
अनेमिया रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करते, ज्यामुळे गर्भवती महिलांना संसर्ग होण्याची शक्यता जास्त असते.
संज्ञानात्मक विकास वाढवणे :
पुरेसा ऑक्सिजन पुरवठा, व्यवस्थापन गर्भाच्या निरोगी मेंदूच्या विकासास प्रोत्साहन देते.
प्रसूतीनंतरची गुंतागुंत कमी करणे :
अॅनिमियाला संबोधित केल्याने बाळाच्या जन्मादरम्यान आणि नंतर गुंतागुंत होण्याचा धोका कमी होतो.
एकंदरीत गर्भधारणेचा अनुभव सुधारतो :
अनेमियाचे लवकर निदान आणि उपचार केल्याने आरोग्यदायी आणि अधिक आरामदायी गर्भधारणा प्रवास होतो.
गर्भधारणेदरम्यान ऍनिमिया ओळखण्यासाठी आणि त्याचे व्यवस्थापन करण्यासाठी नियमित प्रसवपूर्व तपासणी आणि रक्त चाचण्या आवश्यक आहेत, ज्यामुळे आई आणि बाळ दोघांसाठी सर्वोत्तम संभाव्य परिणाम सुनिश्चित होतात.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न :
गर्भधारणेदरम्यान लोहाच्या कमतरतेच्या अनेमियाची लक्षणे कोणती आहेत ?
• थकवा
• अशक्तपणा
• चक्कर येणे किंवा हलके डोके येणे
• डोकेदुखी
• फिकट गुलाबी किंवा पिवळसर त्वचा
• धाप लागणे
गर्भधारणेदरम्यान तुम्हाला अनेमिया आहे हे कसे कळेल ?
तुमच्या शरीरात ऑक्सिजन वाहून नेणार्‍या तुमच्या लाल रक्तपेशी कमी आहेत हे पूर्ण रक्त मोजणीवरून (CBC) तुम्हाला गर्भधारणेदरम्यान अॅनिमिया आहे की नाही हे समजते.यामुळे तुम्हाला थकवा, चक्कर येणे, थंडी आणि श्वास सुटू शकतो.
गरोदरपणात अनेमियाचे मुख्य कारण काय आहे ?
लोहाची कमतरता हे गरोदरपणात अनेमियाचे सर्वात सामान्य कारण आहे. फोलेट-कमतरता अनेमिया. फोलेट हे हिरव्या पालेभाज्यांमध्ये नैसर्गिकरित्या आढळणारे जीवनसत्व आहे जसे की बी व्हिटॅमिनचा एक प्रकार, निरोगी लाल रक्तपेशींसह नवीन पेशी तयार करण्यासाठी शरीराला फोलेटची आवश्यकता असते.
कोणत्या अन्नामध्ये लोह सर्वाधिक असते ?
• लोह-फोर्टिफाइड ब्रेड आणि नाश्ता अन्नधान्य
• नट आणि बिया
• सुकामेवा
• संपूर्ण पास्ता आणि ब्रेड
• शेंगा – जसे की मिश्रित बीन्स, भाजलेले बीन्स, मसूर आणि चणे
• गडद पालेभाज्या – जसे की पालक, चांदीचे बीट आणि ब्रोकोली
• टोफू
कोणत्या फळामध्ये सर्वाधिक लोह असते ?
टरबूज, मनुका, खजूर, अंजीर, छाटणी, छाटणीचा रस, वाळलेल्या जर्दाळू, वाळलेले पीच इ.