PCOD आणि PCOS मध्ये काय फरक आहे ?

 

पॉलीसिस्टिक
अंडाशय सिंड्रोम (पीसीओएस) आणि पॉलीसिस्टिक
अंडाशय रोग (पीसीओडी) सामान्यतः हार्मोनल डिसऑर्डरचे वर्णन करण्यासाठी
एकमेकांना बदलून वापरले जातात.

PCOS
ही अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये स्त्रीच्या अंडाशय सामान्यपेक्षा जास्त
एंड्रोजेन्स तयार करतात.

यामुळे ओवरी सिस्टची वाढ होते,
मासिक पाळी अनियमित होते आणि गर्भधारणा होण्यास त्रास होतो.
दुसरीकडे, PCOD ही अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये
स्त्रीच्या अंडाशयावर सिस्ट्स असतात.

परंतु,ते अ‍ॅन्ड्रोजनच्या अतिरेकीमुळे होतात असे नाही. त्याऐवजी, अंडाशय नियमितपणे अंडी सोडत नसल्यामुळे सिस्ट तयार होतात, ज्यामुळे द्रव जमा होतो.

सारांश,

PCOD
वंध्यत्व देणारा आजार नाही, हॉर्मोन्सच्या
असंतुलनामुळे तो होतो.

PCOD
असणाऱ्यांपैकी 40 ते 50% स्त्रियांमध्ये वजन वाढतं.

 

PCOD
मध्ये अँडोजेनची पातळी वाढते. त्यामुळे अंडाशयातून परिपक्व
स्त्रीबीज बाहेर पडण्यात अडथळा येतो आणि मासिक पाळीही वेळेवर येत नाही. फक्त 5%
वजन कमी केल्याने स्त्रीबीज सहजपणे बाहेर येतं आणि गर्भधारणा होऊ
शकते.

 

आता, आपण PCOS तपशीलवार पाहू,

 

पीसीओएस
(पॉलीसिस्टिक ओव्हेरियन सिंड्रोम) म्हणजे काय ?

पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (पीसीओएस) हा एक हार्मोनल विकार आहे जो
स्त्रियांमध्ये सामान्य आहे.

पीसीओएसचे नेमके कारण माहित नाही, परंतु असे मानले जाते की हे घटकांच्या संयोजनामुळे आहे, ज्यात समाविष्ट आहे :

 
इन्सुलिनची वाढ : 

उच्च इन्सुलिन पातळीमुळे एंड्रोजनमध्ये वाढ होऊ शकते उत्पादन, PCOS लक्षणे कारणीभूत.

 

हारमोनेसचे असंतुलन : 

PCOS उच्च पातळीच्या एन्ड्रोजन
(पुरुष हार्मोन) आणि इस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टेरॉनच्या असंतुलनाशी संबंधित आहे.

 

जळजळ : 

तीव्र -दर्जाचा दाह PCOS च्या विकासाशी जोडला गेला
आहे.

 

आनुवंशिकता :  

PCOS मध्ये अनुवांशिक घटक असू
शकतात, कारण ही स्थिती अल्पवयीन कुटुंबांमध्ये असते.

 

अतिरीक्त वजन :

जास्त वजन किंवा लठ्ठपणामुळे इन्सुलिनचा प्रतिकार होऊ शकतो आणि PCOS
चा धोका वाढू शकतो.

 

टीप : 

 हे घटक एकमेकांशी संवाद साधू शकतात आणि PCOS
ची लक्षणे निर्माण करू शकतात. PCOS चे नेमके
कारण व्यक्तीनुसार वेगळे असू शकते.

 

PCOS ची
लक्षणे :

पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (PCOS) ची लक्षणे आढळल्यास, ती सहसा दिसून येतात,किशोरवयीन वयाच्या उत्तरार्धात
किंवा 20 च्या सुरुवातीच्या काळात स्पष्ट होतात.

पीसीओएस असलेल्या सर्व महिलांमध्ये सर्व लक्षणे नसतात आणि प्रत्येक लक्षणे
सौम्य ते गंभीर बदलू शकतात. काही स्त्रिया फक्त मासिक पाळीच्या समस्या अनुभवतात
किंवा गर्भधारणा करू शकत नाहीत किंवा दोन्ही असू शकते.

 
PCOS ची सामान्य
लक्षणे :

अनियमित मासिक पाळी किंवा मुळीच मासिक पाळी येत नाही.

गर्भधारणा होण्यात अडचण (अनियमित ओव्हुलेशन किंवा ओव्हुलेशन नसल्यामुळे).

केसांची जास्त वाढ – सहसा चेहरा, छाती, पाठ किंवा नितंबांवर.

वजन वाढणे.

केस पातळ होणे आणि डोक्यातून केस गळणे.

तेलकट त्वचा किंवा पुरळ.

तुम्हाला यापैकी कोणतीही लक्षणे आढळल्यास आणि तुम्हाला PCOS आहे असे वाटत असल्यास तुम्ही तुमच्या स्त्रीरोग
तज्ञाशी शी बोलले पाहिजे.

                                                                  

प्रजनन
समस्या :   

PCOS
हे महिला वंध्यत्वाचे सर्वात सामान्य कारणांपैकी एक आहे. अनेक
स्त्रियांना जेव्हा गर्भधारणा होण्यात अडचण येते तेव्हा त्यांना PCOS असल्याचे आढळून येते.

प्रत्येक मासिक पाळीच्या दरम्यान, अंडाशय गर्भाशयात (गर्भाशयात) एक अंडे
(ओव्हम) सोडतात. या प्रक्रियेला ओव्हुलेशन म्हणतात आणि सहसा महिन्यातून एकदा होते.
परंतु PCOS असलेल्या महिलांमध्ये क्वचितच ओव्हुलेशन किंवा ओव्हुलेशन
होत नाही, याचा अर्थ त्यांना मासिक पाळी अनियमित किंवा
अनुपस्थित असते आणि त्यांना गरोदर राहणे कठीण जाते.

 

नंतरच्या आयुष्यात जोखीम :

टाइप 2 मधुमेह : PCOS मुळे एखाद्या व्यक्तीच्या रक्तातील
साखरेची पातळी खूप जास्त होते.

नैराश्य आणि मूड स्विंग्स : आत्मविश्वास आणि स्वाभिमान या वरती परिणाम.

उच्च रक्तदाब आणि उच्च कोलेस्ट्रॉल : ज्यामुळे हृदयरोग आणि पक्षाघात होऊ शकतो.

स्लीप एपनिया : जास्त वजन असलेल्या महिलांना स्लीप एपनिया देखील विकसित
होऊ शकतो,
अशी स्थिती झोपेच्या दरम्यान श्वासोच्छवासात व्यत्यय आणतो.

ज्या स्त्रिया मासिक पाळी  अनुपस्थित आहेत किंवा खूप अनियमित आहेत ( वर्षातून
३ किंवा ४  पेक्षा कमी मासिक पाळी )
आशयावेळी गर्भाशयाच्या अस्तराचा कर्करोग (एंडोमेट्रियल कर्करोग) होण्याचा
धोका सरासरीपेक्षा जास्त असतो.

 

PCOS साठी
सर्वोत्तम आहार :

उच्च फायबरयुक्त पदार्थ जसे की संपूर्ण धान्य, फळे आणि भाज्या रक्तातील साखरेची पातळी
नियंत्रित करण्यासाठी आणि इन्सुलिनचा प्रतिकार कमी करण्यासाठी.

चिकन, मासे, टोफू आणि शेंगा यांसारखे प्रथिन स्त्रोत
हार्मोन्सचे संतुलन राखण्यासाठी आणि जळजळ कमी करण्यासाठी.

अत्यावश्यक फॅटी ऍसिडस् प्रदान करण्यासाठी आणि इंसुलिन संवेदनशीलता
सुधारण्यासाठी अॅव्होकॅडो, नट आणि ऑलिव्ह ऑइल.

जळजळ कमी करण्यासाठी आणि इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता सुधारण्यासाठी
प्रक्रिया केलेले आणि साखरयुक्त पदार्थ.

लक्षणे व्यवस्थापित करण्यासाठी आणि वजन वाढण्यापासून रोखण्यासाठी दुग्धजन्य
पदार्थ आणि पांढरे ब्रेड आणि पास्ता यांसारखे उच्च-ग्लायसेमिक इंडेक्स असलेले
पदार्थ टाळावे.

हे लक्षात घेणे महत्वाचे आहे की प्रत्येक व्यक्तीचे शरीर अद्वितीय आहे आणि
आहाराच्या गरजा भिन्न असू शकतात. तुमच्यासाठी सर्वोत्तम आहार योजना ठरवण्यासाठी
आरोग्यसेवा व्यावसायिकांशी सल्लामसलत करा

 

PCOS चे
उपचार :

पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (पीसीओएस) साठीचा उपचार व्यक्तीवर अवलंबून असतो. स्त्रीची लक्षणे आणि आरोग्य उद्दिष्टे, परंतु अनेकदा जीवनशैलीतील बदल आणि औषधे यांचा
समावेश होतो.

 PCOS साठी येथे काही सामान्य उपचार आहेत  :

औषधे :

हार्मोनल गर्भनिरोधक गोळ्या मासिक पाळीचे नियमन करू शकतो, एंड्रोजनची पातळी कमी करू शकतो आणि मुरुम सारखी
लक्षणे सुधारू शकतो. मेटफॉर्मिन, मधुमेहावरील औषध, इंसुलिन प्रतिरोधक क्षमता सुधारू शकते आणि
मासिक पाळी नियमित करू शकतो.

 

जीवनशैतिल बदल :

निरोगी आहार, नियमित शारीरिक हालचाली आणि वजन कमी करणे (आवश्यक असल्यास)
इंसुलिन संवेदनशीलता सुधारू शकते आणि PCOS ची लक्षणे कमी करू शकतात.

 

वंध्यत्व उपचार :

जर गरोदर राहण्याचे उद्दिष्ट असेल, तर प्रजननक्षमता औषधांसह ओव्हुलेशन इंजक्शन
किंवा सहाय्यक पुनरुत्पादक तंत्रज्ञान (एआरटी) सारख्या उपचारांची शिफारस केली जाऊ
शकते.

 

शस्त्रक्रिया :

काही प्रकरणांमध्ये, अंडाशयातून गळू काढून टाकण्यासाठी शस्त्रक्रिया
(ओव्हेरियन ड्रिलिंग) करण्याची शिफारस केली जाऊ शकते.

 

हार्मोनल थेरपी :

यामध्ये औषधांचा वापर समाविष्ट असू शकतो जसे की क्लोमिफेन सायट्रेट किंवा
लेट्रोझोल ओव्हुलेशन उत्तेजित करण्यासाठी आणि शक्यता सुधारण्यासाठी.

 

सर्वोत्कृष्ट उपचार योजना निश्चित करण्यासाठी डॉक्टरांशी सोबत जवळून काम
करणे महत्त्वाचे आहे,कारण PCOS असलेली प्रत्येक महिला अद्वितीय आहे आणि
उपचारांना भिन्न प्रतिसाद देऊ शकते.

 

काळजी :  

PCOS
असलेल्या स्त्रिया त्यांची लक्षणे व्यवस्थापित करण्यासाठी आणि
त्यांचे एकूण आरोग्य सुधारण्यासाठी काळजी घेऊ शकतात.

निरोगी वजन राखा :

संतुलित आहार आणि नियमित व्यायामाद्वारे निरोगी वजन राखणे इंसुलिन
प्रतिरोधक क्षमता सुधारण्यास आणि पीसीओएसशी संबंधित इतर आरोग्य स्थिती विकसित
होण्याचा धोका कमी करण्यास मदत करू शकते, जसे की टाइप 2 मधुमेह
आणि हृदयरोग.

 

रक्तातील साखरेच्या पातळीचे निरीक्षण करा :

PCOS
असलेल्या महिलांना इंसुलिन प्रतिरोधक आणि टाइप 2 मधुमेह होण्याचा धोका वाढू शकतो, म्हणून रक्तातील
साखरेची पातळी नियंत्रित करणे आणि साखर आणि परिष्कृत कार्बोहायड्रेट्स कमी
असलेल्या निरोगी आहाराचे पालन करणे महत्वाचे आहे.

 

तणाव व्यवस्थापित करा :

तणाव PCOS
लक्षणे अजून वाढवू शकतो, म्हणून ध्यान,
दीर्घ श्वास किंवा योग यासारख्या विश्रांती तंत्रांद्वारे तणाव
व्यवस्थापित करणे महत्वाचे आहे.

 

धूम्रपान सोडा :

धूम्रपान केल्याने PCOS लक्षणे अजून वाढू शकतात आणि हृदयविकार
आणि विशिष्ट प्रकारचे कर्करोग यासारख्या इतर आरोग्य स्थिती विकसित होण्याचा धोका
वाढू शकतो.